Kako od tehničkog Product Owner-a do „business“ Product Owner-a

U praksi se često susrećem sa takozvanim tehničkim Product Owner ulogom. Sama uloga značajno varira od organizacije do organizacije, ali se uglavnom javi potreba za razvojem netehničkih veština za Product Owner-e tj. za razvojem veština u rukovođenju proizvoda (product management). Otuda dolazi i pitanje, kako (i zašto) izvršiti tranziciju ka „poslovnom“ Product Owner-u.

Da bih bolje odgovorio na ovo pitanje, najpre treba definisati par pojmova vezanih za Product Ownership.

Šta je tehnički, a šta „business“ PO?

Product Owner odnosno Vlasnik proizvoda (zvanični prevod iz Vodiča u Skram) je relativno nova uloga te često postoji značajno odstupanje u primeni iste u organizacijama. Srž uloge je da maksimizuje vrednost proizvoda koji Razvojni tim pravi. Da bi to radio najefektnije, Vlasnik proizvoda mora biti baš to – vlasnik proizvoda tj. odlučivati o samom proizvodu i biti ultimativno odgovoran za rezultate istog.

Ipak, u praksi ovakva realizacija uloge je mnogo ređa usled različitog razumevanja same uloge, različitog nivoa agilnosti kompanije i stepena podrške koje sami Vlasnici proizvoda dobijaju unutar kompanije – za svoj razvoj i autonomni rad. Odavde potiče i zabuna oko termina tehničkog vlasnika proizvoda koji je još novija uloga i nije ustaljena.

Iz mog iskustva, tehnički Vlasnik proizvoda može značiti:

• Poseban tip Vlasnika proizvoda u kome zbog tehničke prirode proizvoda Product Owner, pored veština rukovođenja proizvodom, mora imati i određena tehnička znanja.
  
• Uloga u IT kompanijama zadužena za prioritizaciju rada koji se odnosi na dugoročni kvalitet, skalabilnost i održivost softvera. Po pravilu, to su organizacije u kojima „business“ predstavnici retko prioritizuju rad vezan za tehničku izuzetnost proizvoda i unapređenje koda, pa se stvara uloga koja će „braniti“ dugoročni kvalitit, skalabilnost i održivost softvera rukovođenjem zasebnog bekloga za tehničke zahteve.
  
• Uloga u IT kompanijama koja suštinski radi prevođenje poslovnih zahteva u tehničke uz određenu dozu autonomije. Najčešće se ova uloga dodeljuje poslovnim analitičarima, konsultantima ili ljudima sa jakom tehničkom pozadinom kako bi zahteve poslovne jedinice „preveli“ na programerski jezik i to im dostavili u vidu zahteva.

Samo prvi opis je nameravana uloga po Scrum procesnom okviru. Ostale su ili privremene uloge dok se ne obezbedi dugoročno sistemsko rešenje, ili znaci slabije implementacije Scrum procesnog okvira.

Ipak, poslednje tumačenje Vlasnika proizvoda je ono što najčešće srećem u praksi – i o tome ću pričati u nastavku bloga.

Prednosti napredovanja u PO ulozi

Zašto bi ti kao tehnički Vlasnik proizvoda hteo da ideš ka „pravom“ Vlasniku proizvoda i zašto bi te kompanija podržala?

Za uspeh proizvoda u uslovima brzih promena, puno neizvesnosti i nepoznatih na tržištu ključna je sposobnost jasne vizije i brze adaptacije. Scrum rešava ovaj problem ulogom Product Owner-a – jedne osobe koja „drži“ viziju proizvoda, ciljano proverava veliki broj hipoteza na tržištu („ako ovo napravimo, donećemo najviše vrednosti kompaniji“), i može brzo donositi odluke: za promenu kursa, taktike, funkcionalnosti, pristupa tržištu itd. Ove aktivnosti vode u potvrđeno dodavanje vrednosti proizvodu, maksimizaciju te vrednost i optimizaciju investicije u razvoj proizvoda (ulažemo više sredstava u nešto kada smo na tržištu potvrdili to kao vredno). Ovakva uloga zahteva veliku autonomiju, proaktivnost i liderstvo.

Ukratko, kopanija dobija ulogu koja stvara više dobiti, a ti bi zahvaljujući tome najverovatnije imao veću motivaciju, zadovoljstvo i platu. Zašto onda svi ne hrle ka ovakvoj ulozi? Razlozi za to leže u organizacionoj kulturi i razumevanju Agile-a. Da bi ovo bolje objasnio, poslužiću se adaptacijom odličnog bloga o nivoima Product Owner-a.

Nivo, odnosno „agile zrelost“ uloge Vlasnika proizvoda se može podeliti u 5 koraka:

• Pisar (scribe) – prevodi poslovne zahteve koje dobija u jezik razumljiv programerima. Ovo je najčešći nivo vlasništa proizvoda koji susrećem. Organizacija je čula za Scrum i Agile, uglavnom je fokusirana na proces ali ne i na suštinske promene u načinu rada i razmišljanja. Često ljudi u ovim ulogama dobijaju Product Owner trening, zahtev da pišu korisničke priče (user story) i prate da li Razvojni tim radi po planu.
  
• Zastupnik (proxy) – ovde već kompanija daje određeni stepen autonomije. Vlasnik proizvoda u ovoj fazi razvoja može donositi sitnije odluke, tipično vezane za implementacione detalje, izgled funkcionalnosti i još neke aspekte, ali ne može menjati suštinu proizvoda ili mapu puta (roadmap).
  
• Predstavnik – ovde kompanija daje više autonomije, a i sam Vlasnik proizvoda je aktivnije traži. Odluke koje može doneti su krupnije, ali najčešće zahtevaju odobrenje „od gore“, na primer odustajanje od određene funkcionalnosti ili menjanje ciljne grupe korisnika.
  
• Sponzor – ovde Vlasnik proizvoda ima veliku autonomiju odlučivanja, svoj budžet i aktivno formira strategiju. Na primer, utiče na uslove u ugovoru sa klijentom, formira mapu puta i odlučuje u okvirima budžeta kako se mapa puta realizuje.
  
• Preduzetnik – Vlasnik proizvoda je ultimativno odgovoran za uspeh proizvoda i ponašao se kao mini CEO. Ako ste čitali knjigu o Lean Startup-u, ona odlično opisuje šta Vlasnik proizvoda sve radi odnosno kakvi su to rukovodioci (proizvoda) koji gaje preduzetnički duh.

Kao što si verovatno primetio, dosta zavisi od organizacijske spremnosti da podrži Vlasnika proizvoda, ali i od tebe da budeš proaktivniji.

Kako napredovati u PO ulozi?

Da bi napredovao u PO ulozi, potrebne su dve stvari:

• tvoja proaktivnost – u učenju, ličnom razvoju, traženju dodatnih odgovornosti u kompaniji. To znači i treninge, mentoring, koučing, samostalno učenje i primenu znanja u praksi na projektima i proizvodima na kojima ćeš pomeriti granice svoje uloge.
• Agile-prijateljsko okruženje na poslu – za više nivoe PO uloge je potrebno da kompanija više prigrli Agile način rada i razmišljanja, pre svega u davanju autonomije.

Dok je sasvim realno doći do novoa Predstavnika, znatno su ređe kompanije koje su spremne da podrže više autonomije. Nekada to znači da treba tražiti projekte i proizvode koji su pogodniji za takve uloge, sačekati da Agile transformacija poodmakne, a nekada to znači da je vreme za menjanje kompanije.

Zaključak

Product Owner odnosno Vlasnik proizvoda je relativno nova uloga i nije ustaljeno šta ona podrazumeva kao profesija. Zato postoji dosta pozicija na tržištu koje se zovu Product Owner, ali ne poseduju srž uloge – vlasništvo nad proizvodom – autonomiju i odgovornost koje uz to idu.

Jedna od takvih uloga kod nas je i tehnički Product Owner, koja je najčešće zapravo Vlasnik proizvoda sa malo vlasništva poznati još i kao pisar (scribe), zastupnik (proxy), poslovni analitičar (business analyst) ili inženjer za zahteve (requirements engineer).

Prednosti razvoja uloge Vlasnika proizvoda su brojne, međutim zahtevaju određene uslove kako bi iz ove „tehničke“ uloge prešli u „poslovnu“ ulogu. Pored razvoja veština u domenu rukovođenja proizvodom, potrebno je i pogodno okruženje tj. Agile kultura u kompaniji u kojoj kroz proaktivnost vremenom možeš dobiti više odogovrnosti i autonomije.

Na ovom putu ti mogu pomoći organizacije koje su više Agile ili kreću u Agile transformaciju, Scrum i Agile treninzi kao, i Product Owner mentori i Agile koučevi.